5/5 - (1 vote)
Arabuluculuk, aralarında davaya konu olmuş ve olabilecek bir uyuşmazlık olan kişilerin uyuşmazlıklarını bir arabulucu eşliğinde karşılıklı olarak müzakere ederek çözüme kavuşturmaya çalıştıkları bir süreçtir. Arabulucular, tarafların iletişimini kolaylaştırarak onları masada tutan bazı sistematik yöntemler uygular. Tarafların kendi çözümlerini kendilerinin bulmalarına yardımcı olur. Bunu yaparken arabulucu konuyu çözümleyen bir karar vermez taraflara çözüm seçeneği sunmaz. Arabulucunun tarafsız ve bağımsız bir kişi olması gerekir. Arabulucunun taraflardan birisiyle ciddi bir bağı olması halinde yapmaması gerekir.

Arabuluculuğun en önemli özelliği isteğe bağlı olmasıdır. Kişiler isterlerse hiç arabuluculuğa başvurmadan dava da açabilirler. Yine arabuluculuğa başvuranların bu süreci her an sonlandırma hakları vardır. Taraflar başladıkları arabuluculuğu bitirmeye zorlanamazlar. Arabulucu, önüne gelen tarafların eşitliğini gözetmek zorundadır. Bunu onlara eşit zaman ayırarak, eşit söz vererek ve sürece eşit katılmalarını sağlayarak yapar. Arabulucu taraflarla birlikte veya özel olarak görüşebilir. Arabuluculukta konuşulanlar ve ibraz edilen belgeler taraflar aksini istemedikçe gizlidir. Bu gizliliğe arabulucular, sorunun tarafları, avukatları ve yanlarında gelen kişilerin uyması gerekir. Gizli bilgi ve belgeleri açıklayanlar altı aya kadar hapis cezası alabilir.

Türkiye’deki işleyişi nasıl olacak?

Türkiye’de arabuluculuğu sadece Adalet Bakanlığı siciline kayıtlı arabulucular yapabilecek. Arabulucular Bakanlıkça lisanslanan eğitim kurumlarından teorik ve pratik en az kırk sekiz saat eğitim alacak. Türkiye’de arabulucular sicil ve denetim bakımından Adalet Bakanlığı’na bağlı olacak. Arabulucular tarafsız davranmazlarsa, gizliliği ihlal ederlerse şikâyet edilebilecek. Şikâyetleri Bakanlık bünyesindeki arabuluculuk kurulu karara bağlayacak. Arabulucular her yıl aidat ödeyecekler. Arabuluculuk mesleğini yapanlar her yıl sekiz saat yenileme eğitimi almak zorunda olacaklar. Türkiye’de arabuluculuğa dava açılmadan önce ya da dava sırasında başvurulabilecek.  Dava öncesi arabuluculukta taraflar anlaşmaya varırlarsa artık davaya gerek kalmayacak. Taraflar aralarındaki sorunlardan bir kısmını arabuluculukta çözemezlerse o kısımla ilgili dava açma hakları devam edecek. Dava açıldıktan sonra hâkimler tarafları arabuluculuk hakkında bilgilendirecekler. Taraflar arabuluculuğa gitmek isterlerse hâkim duruşmayı en çok iki kez üç aya kadar erteleyebilecek. Taraflar anlaşırlarsa mahkeme davayı görmeyi bırakacak ve artık tarafların anlaştıkları metin geçerli olacak. Anlaşamazlarsa dava kaldığı yerden devam edecek ve olay hakkında mahkeme karar verecek. Anlaşma halinde yapılacak protokol, taraflar ve arabulucu tarafından imzalanacak. İstenirse anlaşmaya ilgili mahkemeden “icra edilebilirlik şerhi” alınacak. Böylece arabulucu önünde anlaştığı halde buna uymayanlar hakkındaki icra işlemleri itirazsız ve hızlı olabilecek. Taraflar arabulucunun ücretini ve masraflarını eşit ödeyecekler. Uyuşmazlığın parayla ölçülebilmesi halinde örneğin 25.000 TL’lık bir olayda taraflar arabulucuya %6 ücret ödeyecekler. Ücret tarifesine göre uyuşmazlığa konu miktar arttıkça bu oran düşecektir. Para ile ölçülemeyen olaylarda ise arabulucunun ücreti saat ücreti olarak ödenecek. Bu ücret olaya ve taraf sayısına göre saati 45 ila 240 TL arasında olabilecek. Arabulucu ile tarifenin altında ücret sözleşmesi yapılamayacak.

Hangi uyuşmazlıklarda arabulucuya gidilebilecek?

Hukuk Uyuşmazlıklarında Kanunu’na göre arabuluculuğa ancak tarafların sulh olabileceği, hakkından vazgeçmesi ve iddiaları kabul etmesinin mümkün olduğu ve bir mahkeme kararının gerekmediği hallerde başvurulabilecek. Örneğin tarafların boşanabilmesi ve çocuğun velayeti için mutlaka bir mahkeme kararı gerektiğinden taraflar bu gibi konuları arabulucuya götüremeyecekler. Yine uyuşmazlık aile içi şiddetten kaynaklanıyor ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda uzlaşma kapsamında sayılan suçlardan değilse o olay arabuluculuğa uygun olmayacak. Yani örneğin eşlerin birbirlerine şiddet uygulamaları, silahla yaralama, ölüme neden olan suçlar sonucunda istenen tazminatlar için arabulucuya gidilemeyecek. Fakat bütün kredi sözleşmeleri, alım satım sözleşmeleri, tüketici uyuşmazlıkları, eser sözleşmeleri, kira uyuşmazlıkları, işçi alacakları, deniz ticareti ve sigorta uyuşmazlıkları, marka-patent uyuşmazlıkları, boşanmadan sonraki mal paylaşım uyuşmazlıkları, taksirle yaralama, silahsız kasten yaralama, hakaret, tehdit, konut dokunulmazlığının ihlali ticari sırrın açıklanması gibi şikâyete bağlı suçların işlenmesi nedeniyle istenecek tazminatlarda arabulucuya gidilebilecek.

Arabuluculuğun faydaları nelerdir?

İlişkileri korur

temelinde dostane bir çözüm yolu olduğundan var olan ilişkilerin kötüye gitmesini engeller ve bozulmuş ilişkilerin düzelmesini sağlar. Arabuluculukta taraflar iletişimi sürdürdüklerinden isteklerine uygun ortak bir çözüm bulma şansları yüksektir.

Çabuk çözüm sağlar

Davaya konu olaylar mahkeme tarafından ortalama en erken sekiz ayda ortalama olarak dört yılda çözülürken arabuluculukta sonuca üç saat ila bir haftalık sürelerde ulaşılabilir. Bu nedenle yaşanan uyuşmazlığın kısa sürede çözülmesini arabuluculuğu seçebilirler.

Düşük maliyetlidir

Dava sırasında yapılması gereken masraflar, avukatlık ücretleri ve hakkın geç alınması karşısında makul ücretlerle çözüme ulaşmayı sağlar.

Gizlidir

Arabulurcukta ileri sürülen görüşler, belgeler, teklifler ve ikrarlar gizlidir. Bu nedenle taraflar çekinmeden her konuyu masaya yatırabilirler. Bu nedenle kamuoyuna yansımasından çekinilen konularda tercih edilebilir.

Kontrol taraflardadır

Arabuluculukta sadece tarafların mutabık kaldığı konularda anlaşma yapılır. Taraflar arabuluculuktan her an vazgeçebilirler. Kimse istemediği bir anlaşmayı imzalamaya zorlanamaz. Avukatların dışında başka meslekten bireylerin yapabilmeleri mümkün mü? Türkiye’de arabulucu olabilmek için Türk vatandaşı olmak, mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip hukuk fakültesi mezunu olmak, tam ehliyetli olmak, kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmamak, arabuluculuk eğitimini tamamlamak ve Bakanlıkça yapılan yazılı ve uygulamalı sınavda başarılı olmak gerekir. Görüldüğü gibi hukuk fakültesi mezunu olmayanlar arabuluculuk yapamazlar. Sadece beş yıllık mesleki tecrübeye sahip hukuk fakültesi mezunları arabuluculuk yapabilirler. Hukuk fakültesi mezunları, örneğin müfettiş, uzman, avukat, hâkim, savcı olabileceklerinden bu gibi mesleklerde beş yıllık tecrübe kazananlar arabuluculuk eğitimi alabilir ve sınava başvurabilirler.

Türkiye’de sicile kayıtlı arabulucu sayısı 900’ü aştı

Türkiye’de arabuluculara bir sayı sınırlaması getirilmedi. Adalet Bakanlığı tarafından yapılan ilk sınava yaklaşık 1.600 kişi girdi ve bunlardan sadece %10’u başarısız oldu. İkinci sınavına ise yine 1.600 civarında aday başvurdu. Başvurular bu hızla devam ederse Türkiye’de 2014 yılı sonunda 6.000 civarı arabulucunun görev yapması beklenmekte. Bugüne kadar ilk sınavı kazananlardan 434 adayın başvurusu kabul edilerek Bakanlık siciline kayıtları yapıldı.

 

Bize Görüşlerinizi Bildirin.